‘Het Groene Begin’
1 mei 2023
In het kader van “gob groen”
Reeds langer leeft in de politieke beweging gob én daarbuiten een brede wens om de ‘groene kant’ van de toekomst visie 2030 meer handen en voeten te geven. In de toekomst visie 2030 is de gewenste ‘ecologische veerkracht’ in onze gemeente beschreven in termen die een kader vormen waar naar toe gewerkt moet worden.
De weg ernaar toe is in de toekomstvisie niet beschreven en ook de concrete elementen die samen de ‘ecologische veerkracht’ gaan vormen zijn alleen op hoofdlijnen aangestipt.
De gob-fractie heeft vanuit de notie dat besturen leiderschap vraagt en de wil om ferme stappen te zeten het verschil maakt, een strategie uitgewerkt waarlangs een aantal beleidsdoelen gehaald dienen te worden. Parallel daaraan zijn een aantal concrete doe-groen-projecten geformuleerd, zodat niet alleen beleid gemaakt wordt als kader, maar dat ook voor alle bewoners tastbaar wordt dat er daadwerkelijk een begin is gemaakt met Sittard-Geleen ‘Groener’.
Tijdens het uitwerken van de strategie constateerde de gob-fractie dat er een behoorlijke groene basis in de gemeente aanwezig is, doch dat in brede kringen de algemene beeldvorming is dat we weinig tot geen groen hebben. Die beeldvorming is onterecht. Ja er zijn grote industrieclusters maar er zijn ook flink wat groen-zones in onze gemeente die door ze in verbinding te zien of te maken, kunnen wedijveren met de groen-plukjes in onze buurgemeenten. Sittard-Geleen heeft de potentie om een mooie plus aan haar groenbeleving toe te voegen door simpelweg het aanwezige groen-potentieel weer te leren zien, in verbinding te brengen met elkaar en als toeristische trekkers te ontwikkelen. Dit kan door het bestaande gefragmenteerde beleid te bundelen én de komende jaren een aantal gerichte doe-groen-projecten uit te voeren.
Beleid
Uiteraard is eerst en vooral noodzakelijk om met de gemeenteraad en B&W het beleidskader helder te krijgen. Alleen dan kan succesvol uitwerking gegeven worden aan de groene toekomstvisie. Bij de bestudering van gemeenten die ons reeds voorgingen (Valkenburg a/d Geul, Gennep, Dronten) zien we dat ze allen uitgaan van één geïntegreerd groenbeleidsdocument, waarin op verbindende wijze de vaak reeds aanwezige beleidsvoornemens bijeen gebracht zijn en preciezer gemaakt. Het format van Valkenburg a/d Geul is daarbij opvallend in compleetheid, gedetailleerdheid en inwonersparticipatie.
Omdat er wel groen-beleid is in de gemeente Sittard-Geleen maar over 7 beleidsdocumenten gefragmenteerd is beschreven, starten we met het bijeenbrengen van alle groenbeleid in één geïntegreerd groei-document. Over Over dit document kunnen we met de raad, de participerende inwoners en natuurorganisaties praten, aanvullen en concretiseren in de richting van uit te voeren groenprojecten. Dit alles wordt dan in een raadsconferentie begin 2024 bijeengebracht en afgehecht in de kadernota 2025 en nabranders en naijlend inzicht in de kadernota 2026. Doel daarbij is de oplevering van de eerste ‘groene doe elementen’ in 2025.
2023 opleveren geïntegreerd beleidsdocument ‘groene start’; Participatie rondes begin 2024; 2024 raadsconferentie ‘groene start’; afechting financieel in de kadernota’s 2025 en 2026 oplevering van de ‘groen doe-elementen’ uiterlijk einde 2025/begin 2026 en daarna verder door-ontwikkelen.
Richting en wensen
Voordat we beginnen met de ‘groene start’ is het goed om te formuleren waar we voor staan en willen gaan als we aan ‘groen’ beleid denken. Als kernpunten werden genoemd ‘het koesteren van de resterende bestaande natuur’ (ook in de moeilijkere dossiers “Lexhy; Schwienswei; Kollenberg”) en liever nog uitbouwen van bestaande natuurwaarden, bijvoorbeeld door het actief creëren van een Sitard-Geleen-brede ‘groene gordel’, verbonden door een Sitard-Geleen volledig omsluitend fiets/wandelpad. Dit als onderdeel van het in ontwikkeling zijnde fiets/wandel knooppunten netwerk.
Verder is het wenselijk om het containerbegrip ‘duurzaamheid bevorderen’ concrete handen en voeten te geven , door actieve maatregelen te nemen die soortenrijkdom bevorderen en de ruimtelijke kwaliteit en de beleving daarvan zichtbaar vergroten. Dit kan prima hand in hand gaan met klimaatmaatregelen en bijbehorende innovaties.
‘Groen’ heeft een sterke link met volksgezondheid en geestelijk welzijn. Zo heeft iedereen in de gemeente het omringende groen tijdens de Corona-tijd als belangrijk ontspannings- en belevingselement herontdekt. In de diverse verkiezingsprogramma’s wordt veel aandacht gegeven aan ‘groen’, somtijds in verrassend ferme statements zoals ‘handen af van Graetheide’ en ‘creëer groene zones in en buiten de wijken’. Zowel bij bestuurspartijen alsook andere partijen zijn verrassende consensus elementen te vinden, die helaas in de profileringsdrift vaker het onderspit hebben gedolven. Het biedt de mogelijkheid om in het Graetheide grind dossier beleidsmatig zonder veel omhaal door te pakken en te koersen op: ‘Graetheide Groen” en daarbij ontgrindingen te ontmoedigen omdat ze de korte termijn leefbaarheid in de dorpen in de onmiddellijke nabijheid bijzonder onder druk zet!
In de richting van de klimaatplannen zijn er minder aanknopingspunten, maar de RES opgave en de prominente plaats daarin voor windmolens, is inmiddels door een nieuwe werkelijkheid ingehaald en biedt daarmee een unieke kans om nieuw gemeentelijk klimaatbeleid te introduceren. En als we ecologische veerkracht serieus nemen rust op de raad ook een verplichting om onze RES-koers te actualiseren en door middel van technologische innovaties en slimme aanpak, nieuwe mogelijkheden te verkennen.
Denk Groen, Natuur-inclusieve bestemmingsplannen
Omdat een breed draagvlak voor ‘groen’ aanwezig is laten we (uiteraard) in het kader van de nieuwe omgevingswet bewoners en natuurorganisaties altijd participeren bij de uitwerking van groen-plannen en verankeren dit in de binnenkort op te stellen ‘participatie-nota’.
Het idee om natuur-inclusiviteit in ieder bestemmingsplan te introduceren en te starten met het ‘doorvlooien’ van bestaande bestemmingsplannen (bijvoorbeeld om de oudste bestemmingsplannen ‘naar voren te halen’) maakt dat we vrij snel een concrete beleidsstap kunnen zeten die zelfs op korte termijn zichtbaar wordt in de woon en leef omgeving.
Doe-ideeën
Concrete ideeën die in het veld, in het groen, uitvoerbaar zijn en de ‘groen beleving’ meteen een oppepper kunnen geven zijn er ook. Soms zelfs tegen geringe kosteninspanning.
Als concrete aanbeveling om ‘te doen’ zijn te noemen ‘Fiets & Wandelpaden verbinden en ontbrekende gedeelten aanleggen, met het stukje ontbrekend fietspad ‘op de VOS’ is dit makkelijk te realiseren en daarmee de groene gordel SG op elegante wijze een ferme stap vooruit te brengen; water in de gracht(en) waardoor de Sittardse biodiversiteit in en om de gracht meteen een boost krijgt. Tevens zien we goede kansen om een integraler groenonderhoud te formuleren zodat initiatieven als maaibeleid gericht op bio-diversiteit een kapstok verkrijgen. Immers ook de uitvoering van groenonderhoud moet een vertaling zijn van groenbeleid zonder dat daar een muur tussen zit.
Nog onverkend zijn ideeën als het op gemeentelijk niveau stimuleren van landbouw beleid in de gemeente richting bio-boerderijen, waarbij het Harteveld initiatief als mooi voorbeeld kan dienen.
Belangrijk voor het draagvlak is een start te maken bij ambtenaren, bestuur, raad en scholen met educatie over groen én daar telkens in het veld een actie aan te verbinden (door ter plekke te gaan kijken en ‘doen’). Voorbeelden zijn het plukbos en eetbaar groen in de wijken. Immers onbekend maakt onbemind en de hernieuwde kennismaking met natuur als oorspronkelijke voedselbron is voor menigeen een ‘eye-opener’.
Spannend maar zeker realiseerbaar ism bewoners vonden we het creëren van de hangende tuinen in de kernen van Born, Geleen en Sittard. Met andere woorden: Groen meer gaan beleven en waardevol ervaren om in te leven. Zo zou een ‘Groene Gids Sitard-Geleen’ in app-vorm kunnen helpen bij het vinden van de mooi stukken groen in onze gemeente en daarbij uitleg en informatie geven over de natuur.
Op bedrijfsterreinen zijn her en der niet in gebruik zijnde plekken. Het is relatief eenvoudig om deze plekken te vergroenen waardoor de industrieterreinen een meer aantrekkelijk worden.
Meer werk maken van vrijwilligersparticipatie bij bos en natuurbeheer is een goede stap in juiste richting.
‘De Groene Start’ als aanhaking bij Toekomstvisie 2030
Door middel van een raadsconferentie ‘de groene start’ begin 2024, kan een en ander landvast worden verankerd in de raad. Zodoende ontstaat ook voor de raad gelegenheid, om actief mee te denken over hoe maken we Sittard-Geleen nóg groener in wijken en buitengebieden.
Daarmee levert de raad van Sittard-Geleen een concrete invulling van de veel besproken Europese Habitat richtlijn die niet alleen om behoud en onderhoud van bestaande natuurwaarden vraagt maar tegelijkertijd vraagt om uitbouw van die natuur. Dat vraagt om een gemarkeerd startpunt in onze gemeente dmv de raadsconferentie in 2024 ‘de groene start’.
Ecologische veerkracht ‘Toekomst visie 2030
