Advies geen grondwater gebruiken.
Vragen ex art. 43 RvO inzake Grondwatervervuiling DSM Sittard-Geleen, 8 juni 2022
VERZONDEN O 9 JUNI 2022
Geachte heer Breidenbach,
Op 14 april 2022 hebben wij uw brief ontvangen met vragen ex art. 43 RvO over de
grondwatervervuiling DSM.
Hieronder treft u onze antwoorden aan.
Vraag 1.
In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw hebben rapporten van DSM ter
inzage gelegen over de grondwatervervuiling die afkomstig is van het DSM-terrein. Is het
college op de hoogte van deze rapporten en de plannen van aanpak die daarop
gebaseerd zijn? Welke maatregelen zijn reeds uitgevoerd en wat is de stand van zaken
ten aanzien van deze vervuiling?
Provincie Limburg heeft diverse documenten over de bodem-, en
grondwatervervuiling beschikbaar gesteld. Deze zijn deels aan de gemeenteraad
doorgezonden. Het complete dossier, met o.a. antwoord op de vraag wat de stand
van zaken is met betrekking tot de grondwatervervuiling, is omvangrijk en te
bekijken via de website van Provincie Limburg.
Provincie Limburg oordeelt positief over het aangescherpt saneringsplan
historische verontreiniging DSM.
Vraag 2
Deelt B&W met het gob de opvatting dat ten snelste brede publiekscommunicatie en
voorlichting noodzakelijk is om de inwoners van Sittard-Geleen (en ook die van de
gemeente Stein) te informeren over de grondwaterproblematiek, bovenop en naast de
inloopsessie 25 april a s. die door de provincie Limburg wordt gehouden?
Ja, wij overleggen op dit moment met provincie Limburg over hoe uitvoering
gegeven gaat worden aan de publiekscommunicatie nu en in de toekomst.
Vraag 3
Welke maatregelen zijn getroffen om de huidige gebruikers van grondwater adequaat te
informeren en te begeleiden bij problemen in hun bedrijfsvoering.
In het GS-besluit over het oorspronkelijke saneringsplan van 13 juni 2000 is
opgenomen dat de Provincie Limburg met DSM met de betreffende gemeenten
nadere afspraken maakt over de communicatie over de voortgang van de sanering
en de geldende gebruiksbeperkingen.
In juni 1999 is het ontraden van het grondwatergebruik gecommuniceerd tijdens
bewonersbijeenkomsten. Eindjaren 90 zijn de toenmalige grondwatergebruikers
(bezitters van een grondwaterput tot in het bovenste watervoerende pakket)
geïnventariseerd. Daartoe is onder andere via huis-aan-huis bladen aanbevolen
om het grondwater niet te gebruiken en de grondwaterputbezitters werden
opgeroepen zich te melden.
Op kosten van DSM zijn de grondwaterputten van degene die dat wensten
gedicht/afgesloten.
Na ca. 2000 is vanuit de Provincie Limburg niet meer actief gecommuniceerd
richting inwoners over een negatief advies t.a.v. het gebruik van opgepompt
grondwater.
Vraag 4
Waarom is er sprake van een ‘advies’ en niet “een gebruiksverbod’ van dit grondwater?
In 1999/2000 is reeds vastgesteld dat de concentraties aan verontreinigingen in
het grondwater onder het maximaal toelaatbaar risico (MTR)1 blijven. Er waren
geen gezondheidsrisico’s voor de mens. Uit de risico-evaluatie die DSM in 2000
heeft uitgevoerd bleek toen al dat zelfs bij een dagelijkse inname van 2 liter
grondwater per persoon de MTR-waarden van de betreffende stoffen niet
overschreden worden.
Desondanks is destijds uit voorzorg (voorzorgprincipe) besloten:
• dat DSM maatregelen neemt om alle grondwateronttrekkingen in het gebied te
stoppen;
• het advies te geven om het grondwater niet te gebruiken (voorzorgprincipe).
De grondwaterkwaliteit wordt via een monitoringssysteem van peilbuizen in de
gaten gehouden. Uit deze monitoring sinds 2000 blijkt dat nadere maatregelen niet
nodig zijn omdat de concentraties van stoffen afnemen. Ook wordt het betreffende
gebied waar verontreinigd grondwater aanwezig is, kleiner. In het grondwater
onder het bewoonde gebied, zijn in de huidige situatie alleen de stoffen
ammonium en sulfaat aanwezig. Ondanks dat de concentraties zijn afgenomen
blijft uit voorzorg het advies om het grondwater niet te gebruiken in stand,
aangezien de concentraties niet zijn afgenomen tot 0. De GGD heeft dit advies
onderschreven en inmiddels heeft ook het RIVM laten weten.
‘de conclusie van de GGD te onderschrijven dat er sprake is van een veilige
situatie. In zijn algemeenheid geldt dat de aangetroffen concentraties in het
grondwater onder het woongebied benedenstrooms van Chemelot, ook bij
normaal gebruik na oppompen, niet leiden tot onaanvaardbare risico’s voor de
gezondheid van de bewoners’.
Voor het gebruik van grondwater voor veedrenking en irrigatie/beregening zijn
voor deze verontreinigingen geen normen. Vandaar dat sinds 2000 hiervoor het
verwaarloosbaar risiconiveau is gehanteerd als grenswaarde voor deze stoffen in
het grondwater. In de actualisatie van de risico-evaluatie (rapport Actualisatie
risico-evaluatie, Arcadis, 2021) is deze grenswaarde opnieuw beoordeeld.
In het benedenstroomse gebied is in één van de bovengenoemde peilbuizen voor
twee stoffen (ammonium en sulfaat) de concentratie hoger dan de
referentiewaarde voor vee-drenking. Hier is het grondwater niet geschikt voor
veedrenking. Vandaar het advies om het grondwater niet te gebruiken voor
veedrenking en irrigatie/beregening. Ook dit is gedaan uit voorzorg, omdat een
goede normering hiervoor ontbreekt.
Vraag 5
Heeft het college iedereen in beeld die grondwater gebruikt in het vervuilde gebied?
Onze zorg gaat met name uit naar kleine verbruikers die niet in de provinciale registratie
van grondwaterverbruik vallen. Zo nee, waarom niet en wat kan c.q. wil het college doen
om deze gebruikers wel in beeld te krijgen?
Nee. Er is geen vergunning- of meldplicht voor het (particulier) oppompen van
grondwater. Zie verder het antwoord op vraag 6 over de registraties. We zullen in
overleg treden met Waterschap Limburg over de bij hun beschikbare informatie
over kleine verbruikers.
Vraag 6
Wat zijn de taken, verantwoordlijkheden en aansprakelijkheden van gemeente, GGD,
DSM, Waterschap en provincie inzake grondwatergebruik voor consumptiedoeleinden?
Voor het grondwatergebruik voor consumptiedoeleinden zijn door Waterschap
Limburg regels opgesteld. Het waterschap vraagt aan particulieren die grondwater
willen onttrekken contact met hen op te nemen. Voor verdere informatie hierover
verwijzen wij naar het waterschap Limburg.
https://www.waterschaplimburq.nl/productencataloqus/product/qrondwater/
Voor een paar bijzondere grondwateronttrekkingen is de provincie het bevoegde
gezag. Dit geldt voor:
industriële onttrekkingen groter dan 150.000 m3;
onttrekkingen ten behoeve van de openbare drinkwatervoorziening;
onttrekkingen in het kader van bodemenergie.
GGD, DSM en gemeente hebben geen bijzondere taken t.a.v. grondwatergebruik
voor consumptiedoeleinden.
Vraag 7
Hoe gaat het college nieuwe inwoners van het betreffende gebied er op wijzen dat er
een grondwatergebruiksadvies is?
Samen met de provincie Limburg willen wij actief, breed en regelmatig
communiceren naar huidige en nieuwe inwoners over het advies om geen
grondwater te gebruiken. Daarom komt er een vaste pagina op de website van
Provincie Limburg met informatie over de hoofdlijnen van het saneringsplan en
het actuele advies over het gebruik van grondwater in het betreffende gebied.
Samen met de gemeenten Beek en Stein gaan wij via onze websites inwoners
verwijzen naar de informatie op de website van de Provincie Limburg.
Daarnaast kunnen mensen die graag op de hoogte willen blijven over dit
onderwerp zich binnenkort abonneren op een nieuwsbrief.
De Provincie Limburg is nog in overleg met de gemeenten Beek, Stein en onze
gemeente over eventuele aanvullende communicatiemiddelen.
Hoogachtend
Burgemeester en wethouders van Sittard-Geleen,
220609 Brief aan RBreidenbach GOB iz Grondwatervervuiling DSM Chemelot-getekend NN